Wednesday, February 12, 2020

TEMBANG MACAPAT

Macapat

  Macapat iku tembang diperdagangkan di Jawa. Saben padha macapat ndarbèni ukara salarik kang diarani  gatra , lan saben gatra nduwé sawatara guru wilangan ( suku tembung ) tinamtu, lan dipungkasi nganggo uni pungkasan kang diarani  guru lagu . Macapat kanthi jeneng kang béda uga bisa tinemu sajeroning kabudayan  BaliSasakMadura , lan  Sunda . Kajaba dan Macapat uga naté tinemu ing Palembang. dan Banjarmasin.
    Adate macapat ngemu teges minangka  maca papat-papat , ya iku cara maca saben patang wanda ( suku tembung ).
   Nanging bab iki dudu siji-sijiné makna, penafsiran liya uga ana. Ana praduga, sedang mencari pasangan jaman  Majapahit  lan wiwitané prabawa  Walisanga , membaca bab iki hijau kanggo kaanan di  Jawa Tengah . Amarga ing  Jawa Wetan  lan  Bali  macapat wis kawentar sadurungé teka Islam.

Karya-karya kasusastran klasik Jawa saka jaman  Mataram Anyar , lumrahé ditulis nganggo metrum macapat. Melihat tulisan sajeroning dengan prosa utawa  gancaran  lumrahé ora dianggep asil karya sastra nanging hijau kaya déné 'pratélan isi' waé. Sawetara conto karya sastra Jawa yang ditulis sajeroning tembang macapat kalebu  Serat WedhatamaSerat Wulangreh , dan  Serat Kalatidha .

Puisi tradisional Jawa utawa tembang adaté dipérang dadi telung kategori:  tembang ciliktembang tengahan  lan  tembang gedhé . Macapat digolongaké kategori  tembang cilik  lan uga  tembang tengahan , déné  tembang gedhé  wujud  kakawin  utawa gurit tradisional Jawa Kuna, tergantung jaman Mataram Anyar, ora dicakaké prabédan antara suku tembung dawa lan cendhak.
Saliyané iku  tembang tengahan  uga bisa tegesé  kidung , gurit tradhisional basa Jawa Tengahan.

Setelah itu karo  kakawin , aturan-aturan sultanoning macapat iku béda lan luwih gampang dicakaké sajeroning basa Jawa amarga béda karo kakawin kang didhasaraké marang  basa Sangskerta , sajeroning macapat prabédan undang-undang merangkak dara lan

Aturan-aturan sajeroning macapat mau antarané:

Guru gatra : wilangan larik / gatra saben padha.

Guru wilangan : wilangan wanda saben gatra.

Guru lagu : tibané swara wanda ing pungkasan ing saben gatra.

Déné,  tembang  utawa sekar sajatiné ana warna-warna. Lumrahé dipérang dadi telung jinis, ya iku: Sekar alit, sekar tengahan lan sekar ageng.

Tuladha:


Sinom
Pangéran kang sipat murah (8 / a)
Njurungi kajating dasih (8 / i)
Ingkang temen tinemenan (8 / a)
Pan iku ujaring dalil (8 / i)
Nyatané ana ugi (7 / i)
Iya Kiyageng ing Tarub (8 / u)
Wiwitané nenedha (7 / a)
Tan pedhot tumekèng siwi (8 / i)
Wayah buyut canggah warèngé kang tampa (12 / a)

Dhandhanggula
Éling-éling pra kadang dèn éling (10 / i)
Uripira ing  donya  tan lama (10 / a)
Bebasan hijau mampir ngombé (8 / e)
Cinecep nulya wangsul (7 / u)
Mring asalé sangkané nguni (9 / i)
Begja kang wus pana (7 / a)
Sangkan paranipun (6 / u)
Dedalan kang dèn ambah (8 / a)
Mrih rahayu lumampah margi utami (12 / i)
Sejatining kasidan (7 / a)

Kinanthi
Padha gulangen ing kalbu (8 / u)
Ing sasmita amrih lantip (8 / i)
Aja pijer  mangan  néndra (8 / a)
Kaprawiran dèn kaèsthi (8 / i)
Pesunen sariranira (8 / a)
Sudanen dhahar lan guling (8 / i)

Asmarandana
Anjasmara ari mami (8 / a)
Masmirah kulaka warta (8 / a)
Dasihmu tan wurung layon (8 / a)
Anèng kuta  Prabalingga  (8 / o)
Prang tanding Wurubisma (7 / a)
Kariya slamet wong ayu (8 / u)
Pun kakang pamit palastra (8 / a)

Megatruh
Sigra milir sang gèthèk sinanggga  bajul  (12 / u)
Kawan dasa kang njagèni (8 / i)
Ing ngajeng miwah ing pungkur (8 / u)
Sinangga ing  kanan  kèring  (8 / i)
Sang gèthèk lampahnya alon (8 / o)

Wirangrong
Tan pantes akèh ngawruhi (8.i)
Mulané lamun miraos (8 / o)
Dipun ngarah-Arah ywa kabanjur (10 / u)
Yèn wis kawijil (6 / i)
Tan kena tinututan (7 / a)
Mulané dipunprayitna (8 / a)


sumber: https://id.m.wikipedia.org/wiki/Macapat


No comments:

Post a Comment