Macapat
Macapat iku tembang diperdagangkan di Jawa. Saben padha macapat ndarbèni ukara salarik kang diarani gatra , lan saben gatra nduwé sawatara guru wilangan ( suku tembung ) tinamtu, lan dipungkasi nganggo uni pungkasan kang diarani guru lagu . Macapat kanthi jeneng kang béda uga bisa tinemu sajeroning kabudayan Bali , Sasak , Madura , lan Sunda . Kajaba dan Macapat uga naté tinemu ing Palembang. dan Banjarmasin.
Adate macapat ngemu teges minangka maca papat-papat , ya iku cara maca saben patang wanda ( suku tembung ).
Nanging bab iki dudu siji-sijiné makna, penafsiran liya uga ana. Ana praduga, sedang mencari pasangan jaman Majapahit lan wiwitané prabawa Walisanga , membaca bab iki hijau kanggo kaanan di Jawa Tengah . Amarga ing Jawa Wetan lan Bali macapat wis kawentar sadurungé teka Islam.
Karya-karya kasusastran klasik Jawa saka jaman Mataram Anyar , lumrahé ditulis nganggo metrum macapat. Melihat tulisan sajeroning dengan prosa utawa gancaran lumrahé ora dianggep asil karya sastra nanging hijau kaya déné 'pratélan isi' waé. Sawetara conto karya sastra Jawa yang ditulis sajeroning tembang macapat kalebu Serat Wedhatama , Serat Wulangreh , dan Serat Kalatidha .
Puisi tradisional Jawa utawa tembang adaté dipérang dadi telung kategori: tembang cilik , tembang tengahan lan tembang gedhé . Macapat digolongaké kategori tembang cilik lan uga tembang tengahan , déné tembang gedhé wujud kakawin utawa gurit tradisional Jawa Kuna, tergantung jaman Mataram Anyar, ora dicakaké prabédan antara suku tembung dawa lan cendhak.
Setelah itu karo kakawin , aturan-aturan sultanoning macapat iku béda lan luwih gampang dicakaké sajeroning basa Jawa amarga béda karo kakawin kang didhasaraké marang basa Sangskerta , sajeroning macapat prabédan undang-undang merangkak dara lan
Aturan-aturan sajeroning macapat mau antarané:
Guru gatra : wilangan larik / gatra saben padha.
Guru wilangan : wilangan wanda saben gatra.
Guru lagu : tibané swara wanda ing pungkasan ing saben gatra.
Déné, tembang utawa sekar sajatiné ana warna-warna. Lumrahé dipérang dadi telung jinis, ya iku: Sekar alit, sekar tengahan lan sekar ageng.
Tuladha:
Sinom
- Pangéran kang sipat murah (8 / a)
- Njurungi kajating dasih (8 / i)
- Ingkang temen tinemenan (8 / a)
- Pan iku ujaring dalil (8 / i)
- Nyatané ana ugi (7 / i)
- Iya Kiyageng ing Tarub (8 / u)
- Wiwitané nenedha (7 / a)
- Tan pedhot tumekèng siwi (8 / i)
- Wayah buyut canggah warèngé kang tampa (12 / a)
Dhandhanggula
- Éling-éling pra kadang dèn éling (10 / i)
- Uripira ing donya tan lama (10 / a)
- Bebasan hijau mampir ngombé (8 / e)
- Cinecep nulya wangsul (7 / u)
- Mring asalé sangkané nguni (9 / i)
- Begja kang wus pana (7 / a)
- Sangkan paranipun (6 / u)
- Dedalan kang dèn ambah (8 / a)
- Mrih rahayu lumampah margi utami (12 / i)
- Sejatining kasidan (7 / a)
Kinanthi
- Padha gulangen ing kalbu (8 / u)
- Ing sasmita amrih lantip (8 / i)
- Aja pijer mangan néndra (8 / a)
- Kaprawiran dèn kaèsthi (8 / i)
- Pesunen sariranira (8 / a)
- Sudanen dhahar lan guling (8 / i)
Asmarandana
- Anjasmara ari mami (8 / a)
- Masmirah kulaka warta (8 / a)
- Dasihmu tan wurung layon (8 / a)
- Anèng kuta Prabalingga (8 / o)
- Prang tanding Wurubisma (7 / a)
- Kariya slamet wong ayu (8 / u)
- Pun kakang pamit palastra (8 / a)
Megatruh
- Sigra milir sang gèthèk sinanggga bajul (12 / u)
- Kawan dasa kang njagèni (8 / i)
- Ing ngajeng miwah ing pungkur (8 / u)
- Sinangga ing kanan kèring (8 / i)
- Sang gèthèk lampahnya alon (8 / o)
Wirangrong
- Tan pantes akèh ngawruhi (8.i)
- Mulané lamun miraos (8 / o)
- Dipun ngarah-Arah ywa kabanjur (10 / u)
- Yèn wis kawijil (6 / i)
- Tan kena tinututan (7 / a)
- Mulané dipunprayitna (8 / a)
sumber: https://id.m.wikipedia.org/wiki/Macapat
No comments:
Post a Comment